Het “Geboorteplan”: Hoe je ervoor zorgt dat jouw wensen gerespecteerd worden

Het “Geboorteplan” staat heel wijselijk tussen aanhalingstekens. Want laat ik duidelijk zijn vanaf het begin: Niets in het leven laat zich plannen, en het verloop van een geboorte al helemaal niet.  Maar over je eigen input (denk aan je geestelijke, mentale en spirituele toestand) en de omstandigheden bij een bevalling (zoals de omgeving, aanwezige personen en wel of niet te verrichten handelingen) heb je nog wel zeker iets over te zeggen. Deze blogpost gaat niet in op jouw input en toestand (daar wordt uitgebreid op ingegaan in mijn upcoming zwangerschapscursus) maar deze blog gaat in op de omstandigheden die spelen bij je bevalling en hoe je ervoor kan zorgen dat jouw specifieke wensen tijdens en na de bevalling zo goed mogelijk gerespecteerd en nageleefd worden. Ik deel met jullie mijn inzichten, vele tips en ideeën om hopelijk bij te kunnen dragen aan een zo goed mogelijk ”plan” of beter gezegd jouw unieke wish list voor bij de bevalling!

Welke type ben jij?

Voordat ik inga op het geboorteplan, onderscheid ik eerst de meest voorkomende ‘types’ onder de zwangeren met hun attitude ten opzichte van zo’n plan voor bij de bevalling. Dit is hoe ik ze meestal voorbij heb zien komen ‘in de praktijk’, maar dat wil niet zeggen dat het vaststaande typetjes zijn natuurlijk. Misschien herken je je in meerdere types of in géén van ze, misschien hou je er wel een totaal andere attitude op na? (laat het me dan zeker weten!) Hoe dan ook, this is what I came up with! 😉 (Confession: Ik ben ze ALLEMAAL geweest haha!)

Type 1: Miss Happiness

Maakt een eenvoudig en fijn geboorteplan, krijgt het gevoel gehoord te worden door haar verloskundige/gynaecolo(o)g(e), en kijkt uit naar de bevalling. Tijdens de bevalling wordt er grotendeels gehoor gegeven aan haar wensen. Ze kijkt tevreden en voldaan terug op de ervaring, niet alles ging precies zoals ze had gehoopt maar die leerpunten neemt ze zeker mee voor een eventueel volgende keer. 

Type 2: Miss Perfect

Maakt keurig een (veels te lange) geboorteplan, neemt het 1 x verlegen/onzeker door met de verloskundige/gynaecolo(o)g(e), maar merkt er niks van terug in de bevalling omdat er of nieuwe gezichten zijn en/of  er ‘niemand’ is om haar geboorteplan te bewaken op dat moment. Voelt zich overwelmd door alles wat er gebeurt tijdens de bevalling en voelt zich na afloop meestal teleurgesteld. Soms uit zich dat doordat ze naarstig hopen op een tweede kans (dus weer bevallen en het dan wel ‘goed’ doen) of blijft ze verbitterd achter. (‘Je kan plannen wat je wilt. Het loopt toch nooit zoals je denkt’.) 

Type 3: Miss ‘Negative’

Gelooft niet in zoiets als een geboorteplan. Je kan toch niet voorspellen hoe het zal gaan. Kijkt op tegen de bevalling en wilt er zo snel mogelijk van af zijn gewoon. Bevallen doet nu eenmaal pijn en als je geholpen kan worden, why not? Vertrouwt blindelings op de goede zorg en dat zij heus wel weten wat ze doen en het beste met je voor hebben. Gedachte heerst dat eigen inbreng geen of weinig verschil zal maken. Heeft geen oor voor positieve ervaringen en ziet zichzelf als nuchter en realistisch. 

Type 4: Miss Power

Maakt heel bewust een sterk en stevig geboorteplan, raakt in discussie op sommige punten met de verloskundige/gynaecolo(o)ge wat spanning en onzekerheid veroorzaakt. Soms komen er ook medische ‘risico’s’ bij kijken waardoor de twijfels toenemen. Geeft zich uiteindelijk vaak over aan de zorgverlener om de strijd uit de weg te gaan en op de zwangerschap te kunnen richten. Vanbinnen blijft het verdrietige en verslagen gevoel nog sterk aanwezig. Heel soms gaan sommige van deze dames toch hun eigen weg en wijken ze hiermee af van het protocol, en met de juiste steun beleven ze hier vaak de mooiste en meest empowering ervaring in hun leven. 

Type 5: Miss ‘Always-Too-Busy’

Eh.. wat is een geboorteplan? Heb ik nog tijd om zoiets te maken? Kan jij het niet voor me doen? Eh.. wat ik wil of wens? Geen idee…! Kan jij me daar niet bij helpen? 😉

Het geboorteplan: Wat, hoe en waarom?

Een geboorteplan is een persoonlijk documentje waarin je je wensen en voorkeuren voor je bevalling in kaart brengt. Het vermeldt in korte en duidelijke zinnen wat deze wensen zijn. Voor je bevalling bespreek je deze met je verloskundige/gynaecolo(o)g(e), om na te gaan wat er verwacht wordt van beiden kanten en mocht je een specifieke situatie hebben, kijken wat er haalbaar is zodat het een realistisch plan wordt waar zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met je voorkeuren.

Je moet zo’n plan zien als een middel om betrokken te worden en te blijven gedurende het bevallingsproces. Welke rol wil jij spelen in je bevalling? Laat jij alles aan de zorgverlener(s) over of wil jij een hoofdrol spelen en de rest aan de zijlijn laten staan? In tegenstelling tot wat er veelal gedacht wordt, heb je veel meer keuzes en vrijheid rondom je bevalling dan je denkt. Zorgverleners staan in dienst van jóu, en niet andersom. En nee, wat het beste werkt voor de zorgverlener in kwestie is lang niet altijd wat het beste is voor jou en je baby.

Zo is bevallen in eerste instantie een prachtig en krachtig wonderlijk spel van de natuur, waarvan het geheim van haar essentie nog altijd geduld is. Als zij wordt opgejaagd en geforceerd, maakt zij rare sprongen. In deze moderne tijden zien en meten wij alles in schema’s en tijden en is het uitgangspunt altijd mogelijke risico’s en gevaren; de bevalling wordt benaderd als een medisch proces in plaats van een doodnormaal natuurlijk proces. Dit terwijl bevallen het beste vordert als het wordt benaderd voor wat het is; een intieme aangelegenheid. In mijn upcoming zwangerschapscursus ga ik hier uitgebreid op in.

Door middel van een geboorteplan kun je invloed uitoefenen op de omstandigheden die spelen bij je bevalling, want laten die omstandigheden nou nét van wezenlijk belang zijn voor een goed of minder goed verloop van de bevalling.

Wat zet ik in mijn geboorteplan?

Hieronder heb ik 10 punten uiteengezet waar je over kan nadenken bij het opstellen van jouw eigen en unieke geboorteplan. In mijn upcoming zwangerschapscursus ga ik hier dieper op in en geef ik ook enkele voorbeelden van geboorteplannen.

1. Locatie

Waar wil je bij voorkeur bevallen? Past dit ook bij de overige wensen die je in je hoofd hebt? Wat zijn de voor – en nadelen van thuis bevallen of in het ziekenhuis? De omgeving heeft veel invloed op jouw gevoel van focus en rust. Essentiële vereisten om goede weeën op gang te krijgen en te behouden. Daarom wordt ook aangeraden zo lang mogelijk thuis te blijven voor je besluit naar het ziekenhuis te gaan.

2. Aanwezig bij de bevalling

Wie wil je bij de bevalling hebben, wat voor rol spelen ze voor jou? (partner/moeder/doula etc.) En wie zeker niet? Hoe sta je tegenover (mannelijk) personeel dat in en uit loopt als dat niet een noodzaak is, en/of de aanwezigheid van stagiaires? Het spreekt voor zich dat focus en rust het best bewaard blijft als het niet te druk is om je heen.

3. Sfeer & privacy

Hoe wil je de verlichting hebben? Heb je voorkeur voor het beluisteren van eigen audio opnames? Mag er (zachtjes) gepraat/getelefoneerd worden? Moet er geklopt worden als er iemand binnen komt? Hoe zit het met kleding tijdens de bevalling? (Blijf je graag bedekt met een laken bijvoorbeeld?)

4. Rol van de bevallingspartner

Hoe wens je ondersteund te worden? Dit wordt meestal vanzelf duidelijk tijdens de bevalling, maar soms kan je vantevoren je partner al taken en instructies geven. Als je al weet dat je een bepaalde massage of houding fijn vindt waar hij kan ondersteunen, de taak geven om bepaalde voeding (dadels!) en drinken (water!) bij de hand te houden en uiteraard, de beslissingen maken als jij niet (meer) aanspreekbaar bent.

5. De ontsluiting

Denk aan mobiliteit tijdens de ontsluitingsfase. De vrijheid om je eigen houding en posities te bepalen en niet aan bed gekluisterd te blijven, je lichaam in verticale positie houden bevordert de ontsluiting! Wil je zelf aangeven wanneer én of er überhaupt getoucheerd mag worden? Hoe denk je over het kunstmatig breken van de vliezen? Moet bij elke handeling toestemming gevraagd worden?

6. Vordering bevalling

Mochten de weeën niet vlotten ‘volgens schema’, wat wil je doen? Denk aan o.a. rustig afwachten, rondlopen, bad/douche, even alleen zijn met de partner,g even terutrekken in jezelf kan bijdragen aan emotionele ontlading (wat weer kan helpen blokkerende gevoelens en gedachten los te laten). Of toch meteen overgaan op weeënopwekkers, pijnbestrijding, vliezen breken, etc.?

7. Pijnbestrijding

Denk aan o.a. wil je dat wel of niet actief aangeboden krijgen? Welke pijnstilling is er? Zet de voor – en nadelen van de verschillende soorten pijnbestrijding op een rij. Bij de bevalling komen van nature endorfines vrij, wat fungeert als natuurlijke pijnstilling. Hoe meer je de weeën toelaat door diepe ademhaling en een open, ontspanning houding i.p.v. verzetten door angst, druk en spanning, hoe meer endorfines vrijkomen die de weeën een dragelijk karakter geven.

8. Uitdrijvingfase

Denk aan o.a. in welke houding (op handen en knieën, gehurkt, zittend etc.) Liggend bevallen is een totaal ongunstige positie voor het lichaam om in te bevallen. In een verticale positie werkt de zwaartekracht mee. Waar wil je de baby geboren laten worden? (Op de baarkruk, in bad, in bed, etc.) Wil je je eigen lichaam volgen of gecoached persen? Mag er ingegrepen worden als het persen ‘te lang duurt’, of wil je je tijd nemen voor deze overgangsfase? Zo is het fysiologisch gezien heel natuurlijk dat je lichaam na volledige ontsluiting ook een ‘rustfase’ kan inlassen, waar je lichaam zich oplaadt voor de ‘finale’. Onthoud, geduld is de sleutel bij ieder natuurlijk proces.

9. Geboorte

Wil je zelf voelen en/of kijken bij de geboorte van je baby? Wil je zelf je kindje aanpakken of wil je partner dat doen? Laat je de navelstreng uit laten kloppen zodat je baby zolang mogelijk van zuurstof en al het goede van de placenta kan profiteren? Wie knipt uiteindelijk de navelstreng door?

10. Vlak na de geboorte

Denk aan het eerste uur huid-op-huid met je baby. Dit is niet alleen een sleutelfactor bij de borstvoeding maar ook de ideale overgang en ‘bijkomen’ voor baby én mama. Wil je de baby ook liever bij je houden tijdens de controles? Gaan jullie de tahneek toepassen? Wens je hulp bij de borstvoeding? Aanleggen aan de borst bevordert ook het loslaten van de placenta. Wil je een natuurlijke geboorte van de placenta of met behulp van medicatie? Er wordt vaak standaard een hormonenprik in je been gespoten zodat je placenta sneller loslaat en zogenaamd overmatig bloedverlies wordt tegen gegaan. Als je dit niet wenst en dit liever natuurlijk wilt laten plaatsvinden, geef het ook aan in je geboorteplan. Wat moet er verder gebeuren met de placenta? Zelf had ik 3 redenen waarom ik mijn placenta heb begraven. 

Tips bij het schrijven van jouw plan

• Wees kort en bondig.
• Zorg ervoor dat alles past op 1 A4’tje. (Laat ‘extraatjes’ desnoods weg, licht dit mondeling toe en/of prent die in het geheugen van je bevallingspartner)
• Maak minimaal 3 kopietjes en plastificeer deze zonodig. (Voordat de dienstdoende verloskundige/gynaecolo(o)g(e) je benadert, laat je ze eerst het geboorteplan doornemen. En mocht je overgedragen worden, neem je je geboorteplan natuurlijk mee.)
• Maak gebruik van de volgende 3 kopjes, ieder gevolgd door een eigen punstgewijze opsomming,

Wij wensen vóór de bevalling/tijdens de weeën:
Wij wensen tijdens de bevalling:
Wij wensen na de bevalling:

• Zorg ervoor dat je bevallingspartner erbij is als je het geboorteplan bespreekt met je zorgverlener. (Stel je partner aan als bewaker van je geboorteplan)
• Maak een apart en aangepast geboorteplan voor het geval je bevalling medisch wordt. (In het ziekenhuis wordt de regie meestal overgenomen en om te voorkomen dat je straks onder ‘routine-werk’ valt, is het belangrijker dan ooit om je wensen in zo’n situatie alsnog beschermd te zien.)
• Ken je rechten tijdens de bevalling! Als je het niet eens wordt met je zorgverlener of wensen hebt die afwijken van de protocollen, neem contact op met de Geboortebeweging en onderzoek je opties. Ze hebben ook een facebook-groep waar je vragen kan plaatsen.
• Vraag om de optie gentle sectio, mocht het op een keizersnede uitdraaien. Dit is een keizersnede waarbij ze de natuurlijke bevalling zoveel mogelijk proberen na te bootsen, met als eindpunt dat de baby bij de moeder op de borst terecht komt.

‘Slagingskans’ geboorteplan?

Jouw eigen input en attitude bepaalt nog altijd de beleving van alles wat je maar meemaakt in je leven, zo ook bij de bevalling. Deze input en attitude begint al tijdens de zwangerschap en de manier waarop JIJ achter jouw geboorteplan staat. Je wordt pas serieus genomen als jij jezelf serieus neemt. Je wordt pas gerespecteerd als jij jezelf respecteert. Dit straal je dan ook uit en je wordt automatisch op waarde geschat. Om extra kracht uit te stralen neem je daarom natuurlijk altijd je bevallingspartner mee als het geboorteplan besproken wordt. Op een gegeven moment ben je tijdens de bevalling niet meer aanspreekbaar en dat is maar goed ook, want je zit middenin harde arbeid en je hoort niet lastig gevallen te worden met allerlei vragen. Je bevallingspartner (je man/zus/moeder/doula) moet zich hierin een waardig tussenpersoon bewijzen.

Een houding van vertrouwen, geloof en rust in het hoofd, bezit de kracht iedere ervaring in het leven ‘eigen’ te maken . Tijdens de bevalling kan het veel vergen dit in je eentje op te brengen, en vaak kan een bondgenoot hierin het verschil uitmaken. Iemand die je, in momenten dat je het even niet meer weet, weer vertrouwen schenkt, en je herinnert aan je kracht door het juiste te zeggen en te doen waar jij behoefte aan hebt, iemand die in je gelooft en je wensen blijft beschermen, zelfs als je denkt dat het je op dat moment allemaal niet meer kan schelen. Achteraf zal je hem of haar er enorm dankbaar om zijn. En dát is.. wat jouw plan een geslaagde plan zal maken, die dankbaarheid achteraf!

Eigen ervaring  & advies

Zowel bij mijn eerste als tweede bevalling had ik geen geboorteplan, en daarmee ook nauwelijks regie over mijn bevallingen. Alles ‘overkwam’ me gewoon, ik had weinig kennis over de gang van zaken en ik stond niet veel bij dingen stil. Het zal wel zo horen, het zal wel zo beter zijn, was de gedachte. Toch hebben de gang van zaken bij beiden bevalling me nooit lekker gezeten. Bij mijn derde kind had ik wel een geboorteplan. En wat was de ervaring en beleving een wereld van verschil! Door het opstellen van een geboorteplan werd ik gedwongen na te denken over mijn opties en alle mogelijkheden. De drang de bevalling bewuster te willen beleven verdiepte zich hierdoor en gedurende de hele zwangerschap leefde ik naar mijn bevalling toe. Het geboorteplan bood hierin een rode draad, een houvast, een bescherming.. waarin ik mijn wensen zorgvuldig had neergezet om zoveel mogelijk MIJN bevalling te mogen ervaren i.p.v. een geregiseerde bevalling wat past in het plaatje van de ander. Er werd grotendeels gehoor gegeven aan mijn wensen, maar er zaten me een paar puntjes dwars die ik had meegenomen als leerpunten voor een volgende keer. Bij mijn vierde zwangerschap was er niet echt een geboorteplan, want ik deed het toen lekker allemaal zelluf. 😉

Met alle respect voor vrouwen die volledig vertrouwen hebben in hun zorgverlener(s) en wiens visie nauwelijks afwijkend is van ‘de norm’, zeg ik tegen de rest: Als je een normale, fysiologische gezonde bevalling voor ogen hebt, BIRTH YOUR WAY. Alle vrijheid en mogelijkheden zijn er, je hoeft ze alleen te grijpen en omarmen. En zelfs al ben je een medisch risico geval, is er nog steeds veel meer mogelijk dan je denkt. Waarborg zoveel mogelijk mooie momenten in een prachtig plan!

Niemand kan jouw geestelijke, emotionele en spirituele toestand voor je bepalen. Dat doe jij helemaal zelf. En waar je de omstandigheden naar jouw voorkeur en wens kan ombuigen, doe dat! Maak het jezelf zo comfortabel mogelijk en geniet… It all starts in the mind. Denk: Dit gaat een prachtig gebeuren worden, die ik mijn hele leven ga herinneren en bij me zal dragen. Dit is mijn bevalling, wat er ook gaat gebeuren, ik ga het mijn eigen karakter geven! Bismillaah, let’s do this!